Obliczanie średniej – funkcje ŚREDNIA, ŚREDNIA.A, ŚREDNIA.JEŻELI, ŚREDNIA.WARUNKÓW, ŚREDNIA.WEWN, ŚREDNIA.GEOMETRYCZNA, ŚREDNIA.HARMONICZNA

Mówiąc o średniej, najczęściej mamy na myśli średnią arytmetyczną, czyli sumę składników podzielona przez ich ilość. W Excelu średnią arytmetyczna liczymy przy użyciu funkcji ŚREDNIA. Funkcja ta bierze pod uwagę tylko i wyłącznie wartości liczbowe, wszystkie inne wartości są pomijane. Składnia funkcji ŚREDNIA:

ŚREDNIA(liczba1; [liczba2];…)

Funkcja musi posiadać co najmniej jeden argument (maksymalnie 255), który zawiera, bądź odwołuje się do wartości liczbowych. Jako wynik zwracana jest oczywiście średnia ze wszystkich argumentów, które zostały wprowadzone do funkcji.

Nieco zmodyfikowaną wersją funkcji ŚREDNIA, jest ŚREDNIA.A, która również liczy średnią arytmetyczną, z ta jednak różnicą, że uwzględnia wartości logiczne oraz tekst. Każdy tekst będący argumentem funkcji ŚREDNIA.A zostanie potraktowany jako 0, każda wartość PRAWDA przyjmuje 1, każda wartość FAŁSZ to 0. Składnia funkcji ŚREDNIA.A wygląda następująco:

ŚREDNIA.A(wartość1; [wartość2];…)

Funkcja musi posiadać co najmniej jeden argument, który może być wartością liczbową, tekstem lub wartością logiczną.

W przypadku kiedy chcemy liczyć średnia dla wartości liczbowych, ale tylko takich, które spełniają określone kryteria musimy posłużyć się funkcjami ŚREDNIA.JEŻELI lub ŚREDNIA.WARUNKÓW. W pierwszej z nich możemy zawrzeć tylko jeden warunek, w drugiej maksymalnie 127. Składnia funkcji ŚREDNIA.JEŻELI wygląda następująco:

ŚREDNIA.JEŻELI(zakres; kryteria; [średnia_zakres])

gdzie:

• zakres – to obszar, który jest sprawdzany pod względem kryteriów,
• kryteria – warunek, który musi być spełniony, aby wartość znajdująca się w komórce została wzięta pod uwagę przy wyliczaniu średniej,
• średnia_zakres – argument opcjonalny; używany w przypadku gdy chcemy otrzymać średnią, z komórek innych niż te, które zostały użyte w argumencie zakres; w takim przypadku średnia liczona jest tylko dla tych komórek z argumentu średnia_zakres, których odpowiedniki z argumentu zakres spełniają kryteria; oba zakresy (zakres oraz średnia_zakres) powinny być identyczne pod względem rozmiaru i kształtu; w przypadku nie zdefiniowania argumentu średnia zostanie obliczona dla komórek z zakresu spełniających kryteria.

Aby obliczyć średnią arytmetyczną przy zastosowaniu więcej niż jednego kryterium musimy posłużyć się funkcją ŚREDNIA.WARUNKÓW. Jej składnia wygląda następująco:

ŚREDNIA.WARUNKÓW(średnia_zakres; kryteria_zakres1; kryteria1, [kryteria_zakres2; kryteria2…)

gdzie:

• średnia_zakres – zakres komórek, z wartości których obliczona zostanie średnia,
• kryteria_zakres1 – zakres kryteriów dla argumentu kryteria1,
• kryteria1 – kryteria, które obowiązują dla zakresu kryteria_zakres1.

Wszystkie zakresy w funkcji musza być identyczne pod względem kształtu i rozmiaru (taka sama ilość wierszy i kolumn). Trzy pierwsze argumenty są wymagane natomiast wszystkie kolejne opcjonalne; wszystkie argumenty począwszy od drugiego, czyli kryteria_zakres1, występują w parach określając zakres i obowiązujące na nim kryteria. Jeżeli chcemy obliczyć średnią dla wartości spełniających kilka kryteriów na jednym obszarze to zakres tego obszaru musi znaleźć się zarówno w pierwszym argumencie jak i w każdej kolejnej parze kryteriów. Zasada działania funkcji jest następująca: do obliczeń brane są tylko wartości, gdy komórki odpowiadające sobie pod względem położenia w różnych zakresach spełniają narzucone na nie warunki (odpowiednie dla zakresu, w którym się znajdują).
Do obliczenia średniej z określonej części zakresu służy funkcja ŚREDNIA.WEWN. Wyklucza ona pewien procent zakresu danych (równomiernie z początku i końca zakresu). Składnia funkcji ŚREDNIA.WEWN:

ŚREDNIA.WEWN(tablica; procent)

gdzie:

• tablica – to obszar danych, dla których należy obliczyć średnią,
• procent – wartość ułamkowa określająca, jaki procent zakresu ma zostać pominięty przy liczeniu wartości średniej arytmetycznej, np. argument wartości 0,1 spowoduje, że obliczona zostanie średnia dla 90% zakresu, pominięte zostanie po 5% zakresu z każdej jego strony.

Funkcja zawsze określa zakres do obliczeń jako środek przedziału, pomijając taką samą liczbę elementów po obu stronach przedziału. W przypadku kiedy argument procent nie pozwala na usunięcie takiej samej liczby elementów po obu stronach przedziału, jest on zaokrąglany w dół, w taki sposób, aby liczba argumentów do pominięcia była wielokrotnością liczby 2.

Excel oferuje także dwie gotowe funkcje do obliczania średnich innych od arytmetycznej: ŚREDNIA.GEOMETRYCZNA oraz ŚREDNIA.HARMONICZNA. Obie funkcje mają podobną budowę i w obu przypadkach biorą pod uwagę tylko wartości liczbowe. Składnia funkcji wyliczającej średnią geometryczną:

ŚREDNIA.GEOMETRYCZNA(liczba1; [liczba2];…)

Składnia funkcji obliczająca średnią harmoniczną:

ŚREDNIA.HARMONICZNA(liczba1; [liczba2];…)

W obu przypadkach wymagany jest co najmniej jeden argument mający wartość liczbową.